Chào bạn, thế giới công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) ngày càng trở nên quen thuộc trong cuộc sống hiện đại. Từ những chiếc kính VR cho game thủ đến các ứng dụng AR trên điện thoại thông minh, cả hai công nghệ này đang dần thay đổi cách chúng ta tương tác với thế giới kỹ thuật số và thực tại. Nhưng bạn có biết rằng lịch sử phát triển của VR và AR lại đầy thú vị và trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm? Hãy cùng chúng tôi khám phá hành trình từ những ý tưởng sơ khai đến những ứng dụng đột phá của VR và AR trong bài viết này.
1. Những “mầm mống” đầu tiên của thực tế ảo (VR)
Ý tưởng về việc tạo ra một môi trường ảo mà người dùng có thể tương tác đã xuất hiện từ rất lâu trước khi công nghệ kỹ thuật số ra đời.
- Thập niên 1930 – 1950: Những thiết bị mô phỏng chuyến bay đầu tiên đã được phát triển cho mục đích huấn luyện phi công, mang đến những trải nghiệm cảm giác giả lập.
- 1962: Sensorama của Morton Heilig: Được coi là một trong những thiết bị VR sơ khai nhất, Sensorama là một cỗ máy thùng lớn mang đến trải nghiệm đa giác quan (hình ảnh 3D, âm thanh stereo, gió, rung và thậm chí cả mùi hương) cho người dùng khi xem các đoạn phim ngắn.
- 1968: “The Sword of Damocles” của Ivan Sutherland: Ivan Sutherland cùng David Evans tạo ra hệ thống VR đầu tiên có tên “The Sword of Damocles”. Đây là một kính đeo đầu lớn và nặng, kết nối với máy tính để hiển thị hình ảnh 3D đơn giản. Mặc dù còn rất thô sơ, nhưng nó đã đặt nền móng cho công nghệ VR sau này.
2. Sự trỗi dậy và “mùa đông VR”
Sau những khởi đầu đầy hứa hẹn, công nghệ VR tiếp tục phát triển trong những thập niên 1980 và 1990 với nhiều ứng dụng trong lĩnh vực quân sự, y tế, và giải trí (chủ yếu là các trò chơi arcade). Tuy nhiên, những hạn chế về công nghệ (đồ họa chưa đủ chân thực, thiết bị cồng kềnh và đắt đỏ) đã khiến VR không thể đạt được sự phổ biến rộng rãi và rơi vào giai đoạn được gọi là “mùa đông VR” vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000.
3. Bước ngoặt với Oculus Rift và sự hồi sinh của VR
Năm 2010 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử phát triển của VR khi Palmer Luckey thành lập Oculus VR và phát triển Oculus Rift. Với thiết kế gọn nhẹ hơn, màn hình độ phân giải cao hơn và giá cả phải chăng hơn, Oculus Rift đã thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng game thủ và giới công nghệ. Năm 2014, Facebook (nay là Meta) mua lại Oculus VR, đánh dấu sự quan tâm trở lại của các công ty lớn đối với tiềm năng của VR.
Từ đó, công nghệ VR đã có những bước tiến vượt bậc với sự ra đời của nhiều thiết bị VR chất lượng cao từ các nhà sản xuất khác như HTC Vive, PlayStation VR, và các kính VR độc lập như Oculus Quest (nay là Meta Quest). VR ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như game, giáo dục, y tế, du lịch, và đào tạo.
4. Thực tế tăng cường (AR): “Hòa trộn” thế giới thực và ảo
Cùng với VR, công nghệ thực tế tăng cường (AR) cũng có một lịch sử phát triển lâu dài, mặc dù có phần khác biệt. Thay vì tạo ra một thế giới ảo hoàn toàn, AR “tăng cường” thế giới thực bằng cáchOverlay thêm các thông tin và hình ảnh kỹ thuật số.
- Những năm 1960: Một trong những hệ thống AR sơ khai nhất là “The Sword of Damocles” của Ivan Sutherland, cũng có khả năngOverlay hình ảnh đồ họa lên tầm nhìn của người dùng.
- Những năm 1990: Thuật ngữ “Augmented Reality” được nhà nghiên cứu Boeing là Thomas Caudell chính thức đặt ra vào năm 1990. Trong những năm này, AR bắt đầu được ứng dụng trong các lĩnh vực như sản xuất và quân sự.
- Những năm 2000: Sự phát triển của điện thoại thông minh và các công nghệ như GPS, camera và cảm biến đã mở ra một kỷ nguyên mới cho AR. Các ứng dụng AR bắt đầu xuất hiện trên điện thoại, cho phép người dùng tương tác với các thông tin kỹ thuật số đượcOverlay trên thế giới thực.
5. AR “bùng nổ” trên di động và những ứng dụng đa dạng
Những năm gần đây chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của AR trên nền tảng di động. Các ứng dụng AR đã trở nên phổ biến trong nhiều lĩnh vực:
- Giải trí: Các ứng dụng và trò chơi AR cho phép người dùng tương tác với các nhân vật ảo trong thế giới thực (ví dụ: Pokémon Go).
- Bán lẻ: Các ứng dụng AR cho phép người dùng thử đồ nội thất ảo trong nhà hoặc xem trước sản phẩm trước khi mua.
- Giáo dục: AR mang đến những trải nghiệm học tập trực quan và sinh động hơn.
- Y tế: AR hỗ trợ các bác sĩ trong phẫu thuật và chẩn đoán bệnh.
- Du lịch: Các ứng dụng AR cung cấp thông tin về các địa điểm du lịch khi người dùng hướng camera vào chúng.
6. Hiện trạng và tương lai của VR và AR (2025)
Năm 2025 đánh dấu một giai đoạn phát triển зрелый của cả VR và AR.
- VR: Công nghệ VR ngày càng trở nên tiên tiến hơn với màn hình độ phân giải cao hơn, trường nhìn rộng hơn, và hệ thống theo dõi chuyển động chính xác hơn. Các thiết bị VR độc lập (standalone VR headsets) ngày càng phổ biến, mang đến trải nghiệm VR không dây và dễ dàng tiếp cận hơn. VR tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực như game, giải trí, đào tạo, và cộng tác từ xa.
- AR: Công nghệ AR đang dần được tích hợp vào cuộc sống hàng ngày thông qua điện thoại thông minh và các thiết bị đeo thông minh (smart glasses). Với sự phát triển của các nền tảng ARKit (Apple) và ARCore (Google), việc phát triển các ứng dụng AR trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. AR được kỳ vọng sẽ có những ứng dụng đột phá trong các lĩnh vực như bán lẻ, giáo dục, y tế, và công nghiệp.
Theo Báo Mới, VR và AR vẫn là những xu hướng công nghệ quan trọng định hình thập kỷ 2020.
Kết luận: Một hành trình đầy hứa hẹn
Từ những ý tưởng sơ khai và các thiết bị thô sơ ban đầu, công nghệ VR và AR đã trải qua một hành trình phát triển đầy gian nan nhưng cũng vô cùng hứa hẹn. Đến năm 2025, cả hai công nghệ này đã trở thành những công cụ mạnh mẽ, mang lại những trải nghiệm độc đáo và ứng dụng thực tế trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Với tốc độ phát triển không ngừng, VR và AR hứa hẹn sẽ tiếp tục mang đến những bất ngờ thú vị và thay đổi cách chúng ta tương tác với thế giới trong tương lai.
